29.01.2025 / Ankara
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü İş Forumu’nda yaptığı konuşmada, “Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde çalışmalarımızı sürdürmeliyiz. Türk Devletleri Teşkilatı bizim için temel uluslararası organizasyondur” diye konuştu.
TOBB Başkanı Hisarcıklıoğlu’nun ev sahipliğinde
Türkiye-Azerbaycan-Özbekistan Üçlü İş Forumu gerçekleştirildi. Ticaret Bakanı
Ömer Bolat, Özbekistan Cumhuriyeti Yatırımlar, Sanayi ve Ticaret Bakanı Laziz
Kudratov ve Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı Mikayil Jabbarov’un da katılımıyla
gerçekleşen programda üç ülke arasındaki ortak ticari anlaşmalar ve iş
birlikleri ele alındı.
Program çerçevesinde açılış konuşması gerçekleştiren TOBB
Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye’nin Azerbaycan ve Özbekistan ile
imzaladığı tercihli ticaret anlaşmaların, ikili ticari ilişkilerin geleceği
için umut verici olduğunu dile getirdi. Hisarcıklıoğlu her sene yeni ticari
hedefler konulduğunu fakat yüksek gümrük duvarları nedeniyle bu hedefleri
yakalayamadıklarını ifade ederek, “Bunun sebebi belli. Aramızda gümrüksüz
ticaret yok. Gürcistan ile Serbest Ticaret Anlaşmamız var, ama Azerbaycan ile
Özbekistan ile yok. Azerbaycan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Aliyev’in dediği gibi,
Öncelikle Türk Devletleri Teşkilatı çerçevesinde çalışmalarımızı sürdürmeliyiz.
Türk Devletleri Teşkilatı bizim için temel uluslararası organizasyondur çünkü o
bizim ailemizdir. Bizim başka ailemiz yok. Türk dünyası bizim ailemizdir”
açıklamasında bulundu.
-“Ticareti
Kolaylaştırma Komitesini çok önemsiyoruz”
Hisarcıklıoğlu, üç ülke arasında Serbest Ticaret Anlaşmasını
hayata geçirilmesi gerektiğini söyleyerek, “Üçlü formatları bu açıdan
önemsiyoruz. Ayrıca Türk Devletleri Teşkilatı kapsamında kurulan Ticareti
Kolaylaştırma Komitesini çok önemsiyoruz. Türk Ticaret ve Sanayi Odaları
Birliği’nin bu konuda paydaş olarak alınması çalışmalarda faydalı olacaktır.
2024 yılında Türkiye-Özbekistan ticaret hacmi 3 milyar dolara ulaştı. Bunun 10
milyar dolar olmaması için hiçbir sebep yok. Bu rakamla Türkiye, Özbekistan’ın
en büyük dördüncü ticaret partneri oldu” diye konuştu.
-“Kars-Nahçıvan
Demiryolu Projesi’ne ilişkin çalışmalar hızla tamamlanmalı”
Türkiye’nin Azerbaycan’la olan ticaretinin dışında
potansiyelinin oldukça altında olduğunu vurgulayan Hisarcıklıoğlu, şu ifadelere
yer verdi:
“Enerji ithalatımızı da eklediğimizde, ticaret hacmimiz 7
milyar dolar civarında. Ulaştırma ve enerji alanlarındaki potansiyelimizi de
geliştirmemiz gerekir. Bakü-Tiflis-Kars Demiryolu Hattı esasen bunun en somut
örnekleri arasında yer alıyor. Fakat bu hattan daha yüksek verimi alabilmemiz
için yenileme çalışmalarının ivedilikle tamamlanması lazım. Aynı şekilde
Kars-Nahçıvan Demiryolu Projesi’ne ilişkin çalışmaların hızla tamamlanması
gerekir. 26 Aralık Bakü ziyaretinde Sayın Bakana ifade ettim; Zengezur koridoru
için bir çalıştay gerçekleştirelim.”
-“Yüksek maliyetler
ticareti arttıramayız”
TOBB olarak Azerbaycan ve Özbekistan’la olan ticari
yatırımlarda gerekli sorumluluğu almaya hazır olduklarının altını çizen
Hisarcıkloğlu, “TANAP’ın kapasitesinin arttırılması ve Türkmenistan Hazar doğal
gazının Türkiye’ye ve Avrupa’ya aktarılması, Trans Hazar geçişlerinin daha
etkin ve verimli kullanılması da önceliklerimiz arasındadır. Hazar’da daha
fazla ro-ro gemisinin olması çok önemli. İyi çalışmayan bir lojistik ağı bizi
maalesef geri götürür. Bugün Özbekistan’a ortalama bir tır için navlun ücreti 8
bin dolar. Böyle yüksek maliyetler ticareti arttıramayız” şeklinde konuştu
-“Ticarette kara
gümrük kapılarının önemi büyük”
Hisarcıklıoğlu ticarette en önemli konulardan birinin gümrük
geçişleri olduğuna dikkati çekerek, “Bizim coğrafyamızda, kara gümrük
kapılarının önemi büyük. TOBB olarak, bunları yenileme ve işletme konusunda,
büyük tecrübemiz ve başarımız var. Türkiye bu alanda yaptığımız projeler,
Birleşmiş Milletler tarafından da başarı hikâyesi olarak kabul edildi ve
dünyaya örnek gösterildi. Bu konudaki deneyimlerimizi aktarmaya hazırız”
ifadelerini kullandı.
Önem verdikleri bir diğer konu girişimcilik olduğunu öne
süren Hisarcıklıoğlu, girişimciliği özendirmek ve girişimci sayısını artırmak
zorunda olduklarını da söyledi.
-Ticaret Bakanı Ömer
Bolat
Ticaret Bakanı Ömer Bolat ise, Türkiye’nin Azerbaycan ile
ikili ticaret hacminin geçen yıl 8 milyar dolara, Özbekistan ile 3,3 milyar
dolara ulaştığını belirterek, “Türk müteahhitlerimiz, Özbekistan ve
Azerbaycan’da şu ana kadar 28 milyar dolarlık 836 inşaat projesini başarıyla
tamamladı.” dedi.
Bolat, üç ülke arasındaki ilişkilerin siyasi açıdan mükemmel
olduğunu söyledi. Bu ilişkilerin ekonomi, ticaret, turizm, yatırımlar ve
müteahhitlik alanlarında oldukça iyi bir seviyeye yükseldiğini vurgulayan
Bolat, “Azerbaycan ile ikili ticaretimiz geçen yıl 8 milyar dolara
yükseldi, kardeş Özbekistan ile ticaret hacmimiz 3,3 milyar dolara
ulaştı.” diye konuştu.
Bolat, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan liderliğinde
2003’ten bu yana Türkiye’nin Özbekistan’a ihracatının 15 kat, Azerbaycan’a ise
9 kat arttığını dile getirdi.
Aynı dönemde Azerbaycan’dan Türkiye’ye ithalatın 40 kat,
Özbekistan’dan 10 kat arttığı bilgisini veren Bolat, Türkiye’nin iki ülke ile
tercihli ticaret anlaşmaları yaptığını, belli sayıdaki ürünleri kapsayan bu
anlaşmanın yeni ürünlerle genişletilmesi için de müzakerelerin devam ettiğini
bildirdi.
Bolat, üç ülkenin, Türk Devletleri Teşkilatı, Ekonomik
İşbirliği Teşkilatı ve İslam İşbirliği Teşkilatı bünyesinde ortak ticareti
geliştirme çalışmalarına devam ettiğini anlattı.
-İşbirliği vurgusu
Helal ürünlerin geliştirilmesi ve helal standartlarının
artırılması için Türkiye’nin Azerbaycan ve Özbekistan ile karşılıklı işbirliği
programları uyguladığına dikkati çeken Bolat, şöyle devam etti:
“Yatırımlar da çok önemli. Türkiye ile Azerbaycan
arasında 37 milyar dolarlık karşılıklı yatırımlar var. Türkiye ile Özbekistan
arasında da 4,4 milyar dolar karşılıklı yatırımlar bulunuyor. Çalışmalarımız,
birlikte kazanma, büyüme, refahı artırma üzerinedir. Enerji, elektronik,
madencilik, tarım, sağlık, bilişim, inşaat sektörlerinde özel sektör
yatırımlarını daha fazla artırmak için de hükümetler olarak gayretlerimizi
artırıyoruz.”
-Özbekistan Sanayi ve
Ticaret Bakanı Kudratov
Programda konuşan Özbekistan Cumhuriyeti Yatırımlar, Sanayi
ve Ticaret Bakanı Laziz Kudratov da Türkiye, Azerbaycan ve Özbekistan
arasındaki ticaret hacminin büyüdüğüne dikkati çekerek, “Ülkelerimiz ülke
arasında ticaret hacminin son 7 yılda yüzde 50 artarak 3,2 milyar dolara
ulaştı. Türkiye ve Azerbaycan’dan gelen yatırım hacmi 10 kat artarak yaklaşık
2,1 milyar dolara ulaştı. Özbekistan’da bu ülkelerin sermayesini taşıyan şirket
sayısı 2024 yılında 4 kat artarak yaklaşık 2 bin 100’e ulaşmıştır. İş formunda
bugün 3 ülkeden yetkililerin yanı sıra 300’ü aşkın iş dünyası temsilcisi bir
araya geldi. Özbekistan’da, bugün dünyaca ünlü şirketlerle iş birliği yapılarak
yılda 500 bin adetlik üretim kapasitesine ulaşmış, tam bir otomobil üretim
döngüsü oluşturulmuştur. İlaç, tekstil, kimya ve inşaat malzemeleri sektörleri
aktif olarak gelişmektedir. Bu alanlarda 8 milyar dolar değerinde 5 adet
gelecek vaat eden projeden oluşan bir portföy oluşturuldu” diye konuştu.
-Azerbaycan Ekonomi
Bakanı Jabbarov
Azerbaycan Cumhuriyeti Ekonomi Bakanı Mikayil Jabbarov ise,
Azerbaycan, Türkiye ve Özbekistan’ın tarih boyunca hep iş birliği ve ticarete
çok önem veren ülkeler olduğunun altını çizerek, “Şu anda siyasi olarak da
ilişkilerimiz çok kardeşçe devam ediyor ve yürütülüyor. Bu da tabii ki siyasi
iradenin var olması ve siyasi iradenin ekonomiye de sirayet etmesinin göstergesidir.
Biz elbette bütün Türk cumhuriyetleriyle kardeşlik, ortamında iş birliklerini
geliştirmek, derinleştirmek istiyoruz. Bölgemizde çok ciddi değişiklikler
gerçekleşti. Suriye’deki durum, Karabağ’ın Azerbaycan’a geri dönmesi ve
Karabağ’ın çok kısa sürede hızlı bir şekilde geliştirilmesi ve hem
Azerbaycan’ın ekonomisinde şu anda çok önemli bir yer alması da göz önünde
bulundurarak farklı bir boyutta iş birliğine ihtiyacımız vardır” dedi.